Dit jaar is een vreemde 4 en 5 mei. Herdenken en vieren zijn dingen die we normaal samen doen, als maatschappij, maar door de maatregelen tegen het coronavirus kan dat dit jaar niet. Terwijl het juist zo’n bijzonder jubileumjaar is: 75 jaar vrede en vrijheid in Nederland. Daarom wil ik er toch even bij stilstaan. Wat betekent vrijheid eigenlijk?
Nu onze (bewegings-)vrijheid al weken beperkt is, wordt mij des te meer duidelijk wat vrijheid is. Het is namelijk níet: zomaar alles kunnen doen en zeggen wat jij wilt. Mijn eigen vrijheid houdt daar op waar ik anderen door mijn handelen beperk of schaad.
Om wat voorbeelden te geven: ik heb de vrijheid naar die muziek te luisteren die ik graag horen wil. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar is het niet overal, helaas: er zijn genoeg landen waar zelfs op muziek beperkingen zitten. Maar ook hier in Nederland houdt mijn vrijheid om naar muziek te luisteren op als ik er anderen mee tot last ben. Dus: oordopjes op in de trein, en de speakers niet voluit in de achtertuin, zodat ook de buren lekker in de tuin kunnen zitten.
Of: ik heb de vrijheid om te eten wat ik wil. Elke dag biefstuk: het mag. Maar ook hier geldt: ik weet hoe onze vleesconsumptie bijdraagt aan de desastreuze ontbossing van de Amazone en aan klimaatverandering. Dit schaadt ons in Nederland, maar vooral mensen elders in de wereld – de inheemse bewoners van de Amazone bijvoorbeeld, die hun leefomgeving in rap tempo zien verdwijnen, of de bewoners van de laaggelegen delta’s in Azië die elke centimeter zeespiegelstijging direct aan den lijve ondervinden. Daarom heb ik voor mezelf besloten alleen bij uitzondering vlees te eten, om de leefomgeving van mensen elders te beschermen.
Je eigen kompas
Natuurlijk is het niet te voorkomen dat je soms iemand schaadt of tot last bent. Waar je die grens legt, is vaak persoonlijk en niet bij wet vastgelegd, zoals bovenstaande voorbeelden ook laten zien. We varen daarbij vaak op ons eigen morele kompas.
Zelfs nu vanwege corona onze vrijheid behoorlijk is ingeperkt, zijn de grenzen van wat wel en niet mag in Nederland vatbaar voor persoonlijke interpretatie. Boodschappen doen mag, maar hoe vaak? Wij hebben besloten onze maaltijden wat beter te plannen en niet meer elke dag naar de supermarkt te gaan. Het is toegestaan om bij elkaar te komen op 1,5 meter afstand, maar veel mensen zien daar toch vanaf. Dat doen we, omdat we daarmee de schade van corona aan de samenleving als geheel en kwetsbare mensen in het bijzonder, willen beperken.
Om die reden gaat dit jaar de herdenking en viering van 4 en 5 mei dan ook niet door. Dat is jammer, vooral voor degenen die er in 1945 ook al bij waren en voor wie er niet meer veel 4 en 5 mei’s zullen volgen. We moeten er bij stil blijven staan dat 75 jaar geleden mensen hun eigen vrijheid en vaak hun eigen leven hebben opgeofferd om onze huidige vrijheid te bevechten. En wereldwijd leveren nog steeds velen een soortgelijke strijd, want vrijheid is helaas nog steeds niet overal vanzelfsprekend.
Daarom heb ik vanmiddag, alleen, maar namens GroenLinks Lelystad, toch bloemen gelegd bij het monument in het stadspark in Lelystad.
Vrijheid moet je koesteren
Ik hoop dat deze uitzonderlijke tijd ons, de jongere generaties, wel meer bewust maakt: dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, maar iets dat je moet koesteren en desnoods moet verdedigen, voor jezelf of voor een ander. Maar ook dat vrijheid grenzen heeft, en dat het soms nodig is om je eigen vrijheid te beperken om de vrijheid en het welzijn van anderen te beschermen.
Want vrijheid is niet oneindig – dat laat deze coronacrisis maar al te duidelijk zien.