Samenleven in Lelystad

De overheid, dus ook de gemeente Lelystad, is er voor het algemeen belang. Maar hebben de burgers het gevoel dat we het voor en met hen samen doen? Een toenemend deel van onze inwoners voelt zich niet gehoord. De polarisatie via de sociale media dringt steeds vaker door in het politieke debat. Onderzoek wijst uit dat het vertrouwen in de politiek licht gestegen is, maar het is ook duidelijk dat veel inwoners zich niet (voldoende) herkennen in de volksvertegenwoordigers. Onze burgers zijn afhankelijk van onze uitvoerende ambtenaren. De affaire met de kinderopvangtoeslag bij de Belastingdienst laat zien hoe belangrijk het is dat de uitvoerende taken van de overheid zorgvuldig en met aandacht voor de mens plaatsvinden. GroenLinks Lelystad wil dat de gemeente er is voor de inwoners als ze ons nodig hebben en wil voorkomen dat inwoners slachtoffer worden van regels, formulieren of een verstikkende bureaucratie. Daarom willen we dat melden gemakkelijker wordt bij gemeente en/of omgevingsdienst en dat burgers niet van het kastje naar de muur worden gestuurd.

We leven in een tijd waarin de overheid niet meer de enige is die activiteiten ‘in het algemeen belang’ uitvoert. Een tijd waarin de samenleving meer dan ooit invloed wil hebben en heeft op wat er in de leefomgeving gebeurt. Een tijd waarin vraagstukken vaak zo ingewikkeld en integraal zijn, dat ze niet door de overheid alleen, laat staan door één overheid kunnen worden opgelost. Daarom wil GroenLinks Lelystad het gesprek met de inwoners aangaan en burgerinitiatieven stimuleren.

GroenLinks Lelystad streeft naar levendige wijken en buurten waar bewoners zich thuis voelen en meedoen aan het sociale leven. Buren kennen elkaar, voelen zich veilig en helpen elkaar een handje waar nodig. Ze weten zich gekend in hun straat. Om dat te bereiken hebben bewoners en gebruikers veel invloed nodig op wat er in hun buurt gebeurt. De gemeente stelt ruime en heldere kaders en is verder vooral ondersteunend, zonder beperkingen of regels op te leggen. Creatieve oplossingen worden gestimuleerd en niet tegengewerkt. Daarnaast is GroenLinks Lelystad een groot voorstander van goed burgerschap: bewoners zien naar elkaar om en houden normen en waarden in de omgang met elkaar in stand. De gemeente geeft het goede voorbeeld als behulpzame organisatie, waarbij medewerkers actief meedenken en de mensen in plaats van de regels centraal staan. Daarbij hoort ook het aanspreken van burgers op ongewenst gedrag. De sociale wijkteams spelen ook hierin, samen met de wijkagenten, een belangrijke rol. Professionele wijkwerkers kunnen hun diensten aanbieden vanuit multifunctionele accommodaties (MFA’s). En bewoners vinden in die goed benaderbare MFA’s met ruime openingstijden ruimte voor hun initiatieven: van kookclubs tot bandjes, van dansles tot gezellig koffiedrinken of een krantje lezen. Bewoners en gebruikers krijgen samen meer zeggenschap om te bepalen wat er met de beschikbare gelden voor de MFA’s gebeurt.

De komende jaren wordt met het plan Integrale Gebiedsontwikkeling Lelystad Oost van alles gedaan in dit gebied. Om burgerparticipatie te bevorderen wil GroenLinks in Lelystad Oost één of meerdere wijkposten openen.

Het uitgangspunt van de Omgevingswet, namelijk burgerinitiatieven mogelijk maken, willen we ook toepassen op het werken in wijken en buurten. Een cultuuromslag in het gemeentelijk denken is daarvoor (nog steeds) nodig. Bewoners en gebruikers moeten meer zeggenschap krijgen, het project ‘De buurtbegroting’ zou hierin als inspiratie kunnen dienen. Ook reguliere budgetten, zoals voor beheer en onderhoud van de openbare ruimte, kunnen hiervoor (in ieder geval deels) gebruikt worden.

Mensen in een hogere sociaaleconomische klasse maken vaak meer gebruik van de mogelijkheden tot participatie, waardoor hun leefomstandigheden/leefomgeving vaak meer verbeteren dan die van stadgenoten in minder goede wijken of met een lager inkomen. Toch zijn juist dat de plekken waar de gemeente het meeste werk te doen heeft. GroenLinks Lelystad wil daarom juist die inwoners zeer actief betrekken. Hierin is een rol weggelegd voor wijkposten, sociale wijkteams, jongerenwerk, wijkagenten, MFA’s, buurtvaders en -moeders en maatschappelijke organisaties. Ook de belangen van burgers die niet participeren moeten worden meegenomen bij het nemen van besluiten, zodat participatie van de een niet leidt tot achterstelling van de ander.

Lelystad herbergt 107 nationaliteiten, een ontzettend hoog aantal voor een stad van dit formaat. Hiermee staat zij op plek 19 van de landelijke ranglijst hoogste percentage inwoners met een migratieachtergrond. GroenLinks Lelystad ziet culturele diversiteit als een verrijking en een belangrijke toegevoegde waarde voor onze stad. Toch brengt deze culturele diversiteit twee aandachtspunten met zich mee: racisme en (gebrekkige) inburgering. De gemeente moet alles doen wat in haar macht ligt om bedoeld of onbedoeld racisme tegen te gaan, onder haar inwoners, scholen, werkgevers en ook binnen het gemeentelijk apparaat zelf. Repressieve maatregelen horen daar bij, net als voorlichting en culturele uitwisselingen. De gemeente heeft een belangrijke (voorbeeld)rol om culturele diversiteit te vieren, te leren over elkaars cultuur en culturele sensitiviteit: medewerkers van de gemeente worden opgeleid op het gebied van verschillende culturen, LHBTQIA+ en mensen met een beperking.

Culturele diversiteit wordt gewaardeerd en gevierd, onder andere door multiculturele evenementen en andere activiteiten. We zetten ons in om belangrijke vieringen uit verschillende culturen een plaats te geven in Lelystad. We herdenken en vieren de afschaffing van de slavernij (Keti Koti lijkt hiervoor de meest aangewezen datum).

GroenLinks Lelystad ziet inburgering als een verantwoordelijkheid van zowel de nieuwkomer als de ontvangende samenleving, waarbij de gemeente een ondersteunende rol speelt. Nu lopen inburgeraars nog vaak vast in rigide regelgeving. De Nationale Ombudsman concludeerde in zijn ‘Rapport Inburgering’ van oktober 2018: “Burgers missen dienstverlening op maat. De overheid vraagt veel van inburgeraars en faciliteert te weinig.” Het nieuwe inburgeringsbeleid (waarbij inburgering geen verantwoordelijkheid meer is van de landelijke overheid maar van de gemeente) geeft de kans dit beter te doen. De rol van de omgeving, waaronder scholen, potentiële werkgevers, en initiatieven in de wijk zijn van groot belang en de gemeente moet er dan ook voor zorgen dat de omgeving inburgering en integratie stimuleert en faciliteert en niet frustreert, Naast het vergroten van taalvaardigheid middels projecten als ‘Huis voor Taal’, wil GroenLinks Lelystad zoeken naar alternatieve wegen om mensen die het Nederlands niet goed machtig zijn te bereiken. Door gebruik te maken van buurt- en wijkwerkers, religieuze ontmoetingsplaatsen en MFA’s wil GroenLinks Lelystad ook deze mensen betrekken bij beleidsvorming in Lelystad.

Hoewel op papier gelijke rechten voor mensen uit de LHBTQIA+-gemeenschap geregeld zijn, hebben zij in de praktijk te maken met discriminatie en uitsluiting. Vaak onbedoeld, maar niet minder pijnlijk. Voorbeelden zijn homograppen langs het sportveld, uitingen van officiële instanties die zich alleen richten op de meerderheid van man-vrouw-koppels, of het op allerlei formulieren onnodig vragen naar het geslacht. Lelystad wil zich als regenbooggemeente actief inzetten voor de acceptatie van lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender, queer, intersekse en aseksuele personen (LHBTQIA’s) en wil hier graag aandacht voor houden. De gemeente draagt ook via haar eigen website en andere kanalen uit dat ze een regenbooggemeente is, waarbij de intensieve samenwerking met maatschappelijke partners (zoals Bureau Gelijke Behandeling) onverminderd blijft staan.

We zetten vol in op de uitvoering van het VN-verdrag waarin de positie van mensen met een beperking wordt verbeterd. De gemeente Lelystad heeft pas laat een inclusie-agenda gemaakt voor de stad en sturen op de uitvoering ervan is nu cruciaal. Zo bleek onlangs dat kinderen met een handicap nog te vaak in sociaal isolement leven, omdat zij regelmatig niet in de buurt naar school kunnen en sportclubs en speeltuinen niet toegankelijk voor hen zijn. GroenLinks Lelystad wil gemeentelijke gebouwen, voorzieningen, infrastructuur en (digitale) informatie toegankelijker maken. Dit doen we via een concreet plan van aanpak op diverse leefgebieden.

Zoals eerder omschreven heeft preventie een belangrijke rol in het vermijden van (jeugd)zorg. Het is ontzettend belangrijk dat jongeren veilig, gezond en op een prettige manier opgroeien. De eerder wegbezuinigde functie van jongerenwerker als vertrouwenspersoon en organisator wordt teruggebracht. Jongerenwerk is hierbij geen verlengstuk van de politie om overlast te voorkomen, maar wordt ingezet zoals het bedoeld is: om met name jongeren met achterstanden te bereiken en te ondersteunen.

Jongeren krijgen wat ons betreft ook meer te zeggen in de stad: initiatieven als de kinderwijkraad, een jongerenraad of een kinderburgemeester krijgen eigen budgetten en daadwerkelijk invloed om iets te veranderen, zonder dat ze voor elke euro bij de gemeente hoeven aan te kloppen. We geven jongeren een formele adviesfunctie bij de gemeentelijke besluitvorming.

Er wordt niet verder bezuinigd op de vroeg- en voorschoolse opvang. Kinderen mogen nooit het slachtoffer worden van ouders met een kleine beurs.

Kunst en cultuur hebben niet alleen een vermaakfunctie, maar spelen ook een belangrijke rol in de ontwikkeling van mensen. Het zien van kunst als economisch product is dan ook een gevaar voor de kwaliteit. Juist door mensen in aanraking te brengen met iets dat ze niet verwachten, wat ze niet uit zichzelf opzoeken, kun je hen inspireren en een ontwikkeling op gang brengen. Daarom verdienen ook goede niet-mainstreamgerichte activiteiten steun. Investeren in cultuur is investeren in maatschappelijke kracht. Breng iedere inwoner minimaal één keer per jaar in aanraking met een willekeurige culturele Lelystadse uiting. Daarnaast moet samenwerking tussen kunst/cultuur, zorg/welzijn, onderwijs en sport worden versterkt om de doelgroep te bereiken die hier niet vanzelfsprekend mee in aanraking komt. Versterking, ondersteuning en stimulering van burgerinitiatieven staan hierbij centraal.

De culturele basisinfrastructuur, waarin de Agora, FlevoMeer bibliotheek, Kubus en Corneel een hoofdrol spelen, is hierin essentieel. GroenLinks Lelystad vindt dat jongerencultuur ook tot de bestaande culturele basisinfrastructuur behoort. Initiatieven als URBN Village verdienen hierbij onze steun. De gemeente moet hierin niet alleen als subsidieverstrekker optreden, maar ook voorwaarden scheppen. Bijvoorbeeld door (op hoofdlijnen) meerjarige prestatieafspraken te maken. Een deel van de culturele subsidies wordt besteed aan instellingen en initiatieven die buiten de basisinfrastructuur vallen maar een duidelijke meerwaarde voor de stad hebben. Te denken valt bijvoorbeeld aan het instellen van een onafhankelijk cultuurfonds. Kleinere instellingen en initiatieven kunnen zo beter zichtbaar worden.

Een bibliotheek is een essentiële voorziening in een stad. En wij hebben er een die prachtig is, op een prachtige locatie. Als Lelystad verder groeit, is zo’n voorziening nog belangrijker dan die nu al is. We steunen het beleid van Flevomeer bibliotheek die de bibliotheek positioneert als brede kennisinstelling en als huiskamer voor de stad, waar een heel divers publiek elkaar ontmoet.

Daarnaast wil GroenLinks Lelystad het Theaterkwartier in het Stadshart een écht Theaterkwartier maken: de plek waar naast de Kubus en de Agora in ieder geval ook Corneel een plek vindt. Kunst in de openbare ruimte, ambachtelijke bedrijvigheid, een koppeling met horeca op en rond de Agorahof en een uitdagend en groen ingericht plein passen daar ook prima bij.

Wij vinden in het bijzonder dat jongerencultuur in Lelystad tot de basisinfrastructuur moet behoren, omdat we niet een ‘natuurlijke’ studentenpopulatie hebben waardoor dat vanzelf ontstaat. Er zijn prachtige initiatieven en die verdienen steun, want voldoende voorzieningen in Lelystad zijn belangrijk voor onze jongeren.

Lelystad heeft letterlijk en figuurlijk een gelaagdheid in haar erfgoed. Als jonge stad rijpt zij met de jaren, maar de eerste kenmerkende gebouwen zijn al verdwenen onder de druk van vooruitgang. Alhoewel in 2009 een gemeentelijke monumentenverordening is vastgesteld en een erfgoedcommissie is opgericht, leidde dit tot op heden slechts tot een inventarisatie van waardevolle panden en stadsbuurten. Deze inventarisatie is onderverdeeld in de categorieën Inpoldering, Modernistische stad en Volwaardige stad en bevat in elke categorie drie panden of stadsbuurten die op basis van cultuurhistorische criteria als waardevol worden beschouwd. Dit is echter niet verder vertaald naar beleidskeuzes over het cultuurhistorisch belang van de opgenomen gebouwen en gebouwen in het algemeen. De benoemde categorieën schetsen de ontwikkelingsgeschiedenis van Lelystad, maar missen letterlijk de visie van de toekomstige stad. De toekomstige stad Lelystad zou een mix moeten hebben van vooruitgang en historie. Het behouden van panden of buurten die niet alleen in de ontwikkelingsgeschiedenis van de stad passen, maar die ook recht doen aan het sentiment van de inwoners van de stad moet worden meegenomen in het beleid voor gebouwd erfgoed.

Het huidige erfgoedbeleid is vastgelegd in de Beleidsvisie Cultuur 2017 – 2020 dat in grote lijnen de voortzetting is van de daarvoor al jaren geldende beleidsnota ‘Behoud door ontwikkeling’. Tot op heden heeft dit slechts geleid tot het aanwijzen van delen van het werkeiland Lelystad Haven en De Kubus als gemeentelijk monument. Er zijn waardebepalingen van gebouwen als de SGL en de straalverbindingstoren uitgevoerd en ook voor het Smedinghuis is op verzoek van GroenLinks Lelystad een waardebepaling toegezegd.

Het ontbreekt Lelystad op dit moment aan een inhoudelijk kader waarmee richting kan worden gegeven aan toekomstige vraagstukken van beschermwaardigheid van locaties en/of gebouwen. Wij pleiten dan ook voor een ander erfgoedbeleid, waarmee we de historie van Lelystad echt voor de toekomst kunnen behouden. Dit beleid moet worden ontwikkeld in nauwe samenwerking met specialisten op dit gebied, maar ook geïnteresseerde bewoners moeten worden betrokken. Een nauwe betrokkenheid van de samenleving voedt namelijk de binding met en de trots over Lelystad.

Het is tijd geworden om het rijpen van de stad te koesteren en een gedegen afwegingskader te ontwikkelen voor het behoud van gebouwen die Lelystad vormen. Naast bescherming van het stedelijke landschap kan dit ervoor zorgen dat de behoudenswaardigheid van Lelystadse gebouwen, kunstwerken, stedenbouwkundige eenheden, landschapselementen en ensembles (zoals bijvoorbeeld Smedinghuis en ZijpenStein) meer naar waarde wordt geschat. Neem bijvoorbeeld Scholengemeenschap Lelystad en Werkeiland die op meerdere vlakken van toegevoegde waarde zijn voor de culturele ontwikkeling van Lelystad.

Niet alleen bovengronds vinden we erfgoed. In de bodem van Lelystad, onder lagen klei en veen verborgen, liggen scheepswrakken uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Daarvan zijn enkele wrakken in het (recente) verleden al opgegraven en enkele zijn behouden op de plek waar de scheepsramp zich voltrokken heeft. Elk wrak met zijn eigen verhaal, waarvan de ligging tegenwoordig is voorzien van een Landmark in de vorm van een blauwwit gestreepte paal met daarop een rood scheepje. We kennen de locaties, maar kennen we ook de verhalen? Het zijn namelijk deze verhalen die een bijdrage leveren aan de verbinding met de stad en de identiteit die daaraan ontleend wordt.

Onder de scheepswrakken, dieper in de grond, bevindt zich nog een archeologische laag in Lelystad. Het is het zand dat in het Pleistoceen in Nederland is afgezet waarop jagers/verzamelaars en later de eerste boeren woonden. Families die hun bestaan vonden in een prachtig landschap van rivieren en rivierduinen. Een landschap waarvan we maar weinig gegevens hebben en waar nog een schat aan informatie te vinden is. Een landschap en tijdsperiode waarvoor de keuze gemaakt is om dit niet te onderzoeken. Wij zijn van mening dat je eerst moet weten wat je weggooit en stellen dan ook voor om bij bouwprojecten in ieder geval enkele grondboringen te doen om het leven van de eerste mensen onder de polder te onderzoeken.

Zoals eerder omschreven speelt preventie een belangrijke rol in het terugbrengen van de zorgvraag. Een van de onderdelen van preventie is voldoende beweging. Uit onderzoek van het Mulier instituut uit 2020 levert elke euro die in sport wordt geïnvesteerd uiteindelijk €2,51 op. Naast gezondheidswinst heeft sport ook een grote invloed op het mentaal welbevinden en samenbrengen van mensen. Zo kan sport integratie bevorderen en eenzaamheid tegengaan. En dat is nodig ook: uit de laatste peiling van Bureau Citisens in juli 2021 blijkt dat 41% van de Flevolandse inwoners zich eenzamer voelt sinds de corona-uitbraak. Daarbij is het belangrijk dat iedereen toegang heeft tot sport, ongeacht zijn of haar inkomen of het inkomen van de ouders. Er zijn al veel mogelijkheden met bijvoorbeeld fondsen, die meer bekendheid onder de doelgroep zouden moeten krijgen. Daarnaast wil GroenLinks Lelystad het schoolzwemmen weer invoeren om zo te zorgen dat elke Lelystedeling voor zijn achtste verjaardag minimaal één zwemdiploma heeft.

GroenLinks maakt zich er hard voor dat Sportbedrijf Lelystad overeind blijft. Daarbij wordt de samenwerking tussen het Sportbedrijf, onderwijs en welzijn geïntensiveerd. De succesvolle pilot LKT (Lelystad Kenniscentrum Talent) over bewegen en sporten voor kinderen na schooltijd in de eigen wijk wordt wat ons betreft voortgezet en uitgebreid naar andere wijken. Om zoveel mogelijk mensen aan het sporten te krijgen is het belangrijk dat er een breed aanbod aan sporten in Lelystad is. Daarbij moet worden gekeken naar een goede verhouding tussen verschillende sporten.

Zo is het bijvoorbeeld prima om watersport in het toeristisch-recreatieve profiel van de stad te stimuleren, maar dat wil niet zeggen dat er financiële overheidssteun bij nodig is.