Zorg & Welzijn

Preventie van lichamelijke en psychische aandoeningen is essentieel om het welzijn en de gezondheid van de inwoners van Lelystad te verbeteren. De meeste psychische aandoeningen, zoals depressie, angst- en persoonlijkheidsstoornissen, openbaren zich voor het 24e levensjaar. Als je mentale gezondheids- of ontwikkelingsproblemen bij kinderen in een vroeg stadium opspoort, kan dure (jeugd)zorg later in het leven worden voorkomen. GroenLinks Lelystad wil een samenhangend stelsel van voorzieningen voor jonge kinderen om achterstanden te verminderen en gelijke kansen te bevorderen.

Ook bij volwassenen speelt preventie een grote rol bij het verbeteren van welzijn en het terugbrengen van de (te) grote zorgvraag. Toch zijn de uitgaven aan preventie in Nederland tussen 2003 en 2015 geleidelijk gedaald. GroenLinks Lelystad wil deze trend doorbreken: we zijn ervan overtuigd dat preventie zichzelf dubbel en dwars terugbetaalt. Gezondheidsklachten hangen nauw samen met welzijn in bredere zin: zaken als inkomen en schuldenproblematiek, huisvesting en opleiding hebben een sterke invloed op gezondheid. Preventie gaat dus verder dan preventieve zorgactiviteiten, maar omvat ook jongerenwerk, armoedebeleid, huisvesting en welzijnswerk.

Zorg- en welzijnsorganisaties worden gestimuleerd om medewerkers op te leiden op gebied van preventie.

GroenLinks Lelystad stimuleert projecten gericht op preventie zoals Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG), Jong Leren Eten en Gezonde School. Er wordt zo snel mogelijk een goede oplossing gerealiseerd voor het tekort aan gymzalen bij Porteum, zodat scholieren voldoende bewegingsonderwijs kunnen krijgen zonder dat dit – door de fietsafstand – kostbare lestijd kost.

Sint Jansdal nam het Zuiderzeeziekenhuis na het faillissement in 2019 over. Na de heropening maakten een aantal belangrijke functies geen onderdeel meer uit van ons ziekenhuis, zoals een volwaardige 24-uurs spoedeisende hulp, acute verloskunde en het 24/7 open zijn van het beddenhuis. Dit is één van de oorzaken van de verdergaande versnippering van het zorgaanbod. Vanwege de huidige zorgbehoefte in Lelystad en in de regio, de toenemende vergrijzing en de groei van de stad is een goed zorgaanbod rondom een volwaardig ziekenhuis onmisbaar. Meer overheidsregulatie op dit thema is hierbij belangrijk.

De huidige financieringsmechanismen (marktwerking) in de zorg maken het lastig, zo niet onmogelijk om een dergelijk volwaardig ziekenhuis te realiseren. Vanuit de
Lelystadse zorg moet dus niet alleen binnen de lijntjes van de nu geldende regelgeving worden gekleurd, maar de grenzen daarvan kunnen en moeten worden opgezocht. We moeten belemmeringen door de huidige wet- en regelgeving en financieringsmethodiek in beeld brengen en richting Kabinet en Tweede Kamer communiceren als inbreng voor te veranderen beleid. Samenwerking tussen het ziekenhuis en particuliere klinieken (en andere nieuwe ontwikkelingen gerelateerd aan formele en informele zorg) moet worden gestimuleerd en gefaciliteerd. De ontwikkeling van de ziekenhuislocatie moet zo zijn dat zorgpartijen zich daar vanzelfsprekend willen vestigen. De zorgtafel (die naar aanleiding van het faillissement van het Zuiderzeeziekenhuis is opgericht) kan een rol spelen in het
creatief kijken naar nieuwe zorgconcepten die minder door marktwerking gekleurd zijn en meer op samenwerking zijn gericht.

Ook Lelystad worstelt met de beheersbaarheid van Jeugd-GGZ en WMO. De decentralisatie van de jeugdzorg en WMO ging gepaard met een forse verlaging van het budget en tegelijkertijd hoge uitgaven aan coördinatiekosten. Hierdoor lag de focus in eerste instantie vooral op de financiën. GroenLinks Lelystad verlegt de focus van financiën naar focus op zorg en continuïteit. Dat leidt uiteindelijk tot effectievere zorg en is dus ook financieel wijs.

We willen de administratie bij zorgaanbieders verminderen door waar mogelijk (boven)regionaal samen te werken bij het contracteren van zorg en door te werken met meerjarige contracten. Tegelijkertijd blijven we werken met lokale aanbieders van zorg, die op veel vlakken juist een toegevoegde waarde hebben.

De sociale wijkteams worden kleinschaliger, bereikbaarder en meer wijkgebonden, waardoor zorg altijd dichtbij te vinden is en de wijkteams een signaleringsfunctie
kunnen vervullen.

Daarbij is er extra aandacht voor mensen met psychiatrische problemen. We zetten in op hulp en ondersteuning die de weerbaarheid vergroot. Denk hierbij aan voldoende begeleiding, mogelijkheden van woonvormen en beschikking over inloopcentra en informatiepunten. Voor de uitvoering is voldoende kennis over psychiatrische problematiek bij de wijkteams en de gemeente essentieel. De samenwerking tussen wijkteams enerzijds en GGZ en zorgverzekeraars anderzijds wordt versterkt, zodat begeleiding en behandeling beter op elkaar aansluiten. Zo voorkomen we dat mensen met psychiatrische problemen tussen wal en schip raken.

In nauw overleg met maatschappelijke organisaties en de Taskforce Wonen en Zorg pakken we de uitdagingen aan op het gebied van wonen en zorg voor ouderen.
Waaronder passende woningen voor ouderen en personeelstekorten in de ouderenzorg.

Bepaalde mensen hebben slechtere toegang tot zorg, bijvoorbeeld doordat iemand een taalbeperking heeft wegens een migratieachtergrond. Het stimuleren van
taalvaardigheid onder inwoners is belangrijk, maar GroenLinks Lelystad zet ook in op het beter bereiken van deze groepen mensen. Standaard communicatie schiet vaak tekort. De diversiteit onder zorgverleners wordt daarom vergroot, en we zorgen voor meer kennis onder zorgverleners over de beleving van ziekte in verschillende culturen (culturele sensitiviteit). De effectiviteit van de geboden zorg zal daardoor toenemen. Als we beleid maken op het gebied van jeugd, welzijn en zorg, zijn de mensen om wie het gaat altijd volwaardige gesprekspartner. Sociaal beleid kan niet zonder de inbreng van degenen voor wie dat beleid bedoeld is. Ervaringsdeskundigen zijn onmisbaar in de zorg. Zij weten immers uit eigen ervaring wat wel en niet werkt en kunnen mensen helpen met de weg naar herstel. De professionele inzet van ervaringsdeskundigheid gebeurt al langer in de GGZ, maar nog maar zeer beperkt in het sociaal domein. GroenLinks Lelystad wil daarom niet alleen mensen met een zorgvraag actief betrekken als gesprekspartner, maar ook meer gebruik maken van professionele ervaringsdeskundigen. Hier horen ook een goede opleiding en beloning bij.

De bevolking in Lelystad is relatief jong en zal de komende jaren snel vergrijzen. De dubbele vergrijzing (groter aandeel groep ouderen en hogere gemiddelde leeftijd) leidt tot extra behoefte aan zorg, die deels opgevangen zal moeten worden door mantelzorg. We verwachten een sterke daling van potentiële mantelzorgers vanwege de zorgratio (aantal mensen in de leeftijdsklasse 50 tot 75 gedeeld door het aantal mensen van 85 jaar en ouder). Dit maakt niet alleen duidelijk dat mantelzorg geen oplossing is voor het zorgtekort, maar geeft bovendien aan dat we vroegtijdig moeten inzetten op de ondersteuning van mantelzorgers. GroenLinks Lelystad zal zorgorganisaties stimuleren het gesprek te voeren met mantelzorgers, zodat er een betere afstemming is tussen mantelzorger en zorgmedewerkers. Daarnaast zoekt GroenLinks Lelystad het contact met mantelzorgers om knelpunten te signaleren en actief opties te creëren om hun taak te verlichten. De gemeente blijft mantelzorg waarderen en stimuleren, onder andere door middel van het zogeheten mantelzorgcompliment.

De afgelopen jaren heeft zich in heel Nederland, en zo ook in Lelystad, een crisis in de jeugdzorg afgespeeld. Kinderen met problemen kwamen op eindeloze wachtlijsten terecht. Personeel raakte gefrustreerd en overbelast en haakte af. Zorgcowboys profiteerden financieel terwijl ze kwalitatief slechte zorg leverden. En de kosten rezen de pan uit. Wijzigingen in de organisatie van de jeugdhulp in 2015 en 2018 verliepen niet goed; het rapport ‘Code Rood in de Jeugdzorg’ (Rekenkamer 2021) spreekt van ‘systeemfalen’ en een gebrek aan het betrekken van belanghebbenden. In 2021 reorganiseerde Lelystad de jeugdhulp in de hoop het tij te keren. In de nieuwe opzet zijn zeker zaken verbeterd, maar we maken ons ook zorgen of het deze keer wel goed werkt en blijft werken. We zetten daarom in op continuïteit en stabiliteit en het verbeteren van de kwaliteit van dat nieuwe systeem. Het versnellen en versimpelen van de processen is belangrijk, net zoals het centraal stellen van de jeugdige en zijn/haar omgeving. Dat betekent dat jeugdigen en ouders voor vol worden aangezien en meebeslissen. Kundig personeel moet zorgen voor (tijdige) intake en toekenning, zodat – meer dan nu – direct de juiste zorg wordt ingezet. Die intake hoeft niet bij elke zorgaanbieder herhaald te
worden. Er is per gezin één regisseur - nu écht - waardoor elk gezin een duidelijk aanspreekpunt heeft en er iemand voor het belang van het gehele gezin opkomt.

Wachttijden worden voorkomen. Beschikkingen worden tijdig afgegeven. In het geval van een crisis is er altijd iemand bereikbaar en beschikbaar. Regeldruk en
administratieve last bij zorgaanbieders worden zo veel mogelijk teruggebracht, onder andere door afstemming met andere gemeentes in de regio. Bij de aanbesteding van jeugdzorg houden we rekening met kleinere maar kwalitatief goede zorgaanbieders: zij hebben minder capaciteit om aan een aanbestedingstraject mee te doen, terwijl ze soms in een unieke zorgbehoefte voorzien en daar zeer effectief in zijn. Tegelijkertijd blijft het totaal aantal aanbieders beperkt zodat we de kwaliteit kunnen monitoren en zorgcowboys kunnen worden geweerd. Eventueel noodzakelijke besparingen zoeken we op het gebied van effectiviteit en efficiëntie, maar de tarieven worden niet verlaagd.

Uiteraard moet er voldoende ondersteuning vanuit de nieuwe Lelystadse Jeugdhulporganisatie JEL (Jeugd Lelystad) zijn, en is goede afstemming met sociale
wijkteams essentieel. Bij zorg voor de jongere wordt, waar nodig, over de wijkgrenzen heen gekeken. Het netwerk van jongeren loopt vaak door de hele stad.
Daarnaast zet GroenLinks Lelystad in op meer samenhang tussen jeugdgezondheidzorg, kinderopvang, jongerenwerk en onderwijs zodat kinderen eerder in beeld komen en niet pas als formele (dure) jeugdzorg nodig is. Wanneer nodig is er een goede overgang van jeugdhulp naar andere vormen van zorg en naar de WMO (18+).

Jeugdigen en hun ouders hebben toegang tot een soort ombudsman die voor hun belang opkomt als ‘het systeem’ het af laat weten. Ondanks ieders goede bedoelingen en verbeteringen in het systeem, zal dat gebeuren. En dan moet er toegang zijn tot iemand die - over de verschillende schotten en kokers en budgetten heen - in actie kan komen. Tot die tijd blijft wat GroenLinks Lelystad betreft het Meldpunt Jeugdhulp - dat we samen met de ChristenUnie Lelystad en CDA Lelystad hebben opgericht - in stand.

Elk kind heeft recht op hoogwaardig onderwijs. Scholen in Lelystad scoren gemiddeld 13% lager dan het landelijke gemiddelde op de CITO-score en de vroege schooluitval is hoog. GroenLinks wil de kwaliteit van onderwijs in Lelystad verbeteren. Samen met de scholen kijken we waar de verbeterkansen en -oplossingen liggen, niet alleen bij de scholen, maar ook door de rol van het gezin hier al vroegtijdig in mee te nemen. We praten met de leerkrachten over wat er beter kan en nodig is voor het onderwijs en maken hiertoe effectiever gebruik van de bestaande overleggen. We maken samen een plan van aanpak om schooluitval te verlagen en het rendement van scholen te verhogen.

Het (lager) onderwijs kampt met personeelstekorten. Via de gezamenlijke en samenhangende aanpak van de Regionale Aanpak Personeelstekort (RAP) voor Lelystad en Dronten kan de gemeente een faciliterende en aanvullende bijdrage verlenen aan het creëren van een aantrekkelijke arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld door van Lelystad een aantrekkelijke woonstad te maken en in gezamenlijkheid een woon- en werkgarantie aan te bieden.

Binnen het onderwijs dient er voldoende aandacht voor sport, gezondheid, voeding, diversiteit en inclusie te zijn. We ondersteunen scholen om dit op te nemen in het aanbod.

We zetten actief in op het verbeteren van het taalonderwijs om taalachterstanden te voorkomen. We maken de toegang tot cultuur eenvoudig door scholen actief samen te laten werken met de bibliotheek en Kubus.

Kinderen leren op school hoe ze hun waarde kunnen inzetten, dat bereiken we door samen te werken met lokale instanties en door initiatieven zoals ‘Challenge Up’ te stimuleren en verder uit te bouwen. De uitvoering van het Integraal Huisvestingsplan heeft behoorlijke vertraging opgelopen en dient zo spoedig mogelijk vlotgetrokken te worden. Ook de ventilatie in veel scholen uit de jaren zeventig en tachtig kan aanmerkelijk verbeterd worden. We ondersteunen bestaande scholen bij het verduurzamen en stimuleren initiatieven die hieraan bijdragen zoals het vergroenen van de schoolpleinen. Nieuwe scholen worden energieneutraal en zo circulair mogelijk gebouwd. De nieuwe scholengemeenschap Porteum loopt hierin voorop.

Porteum wordt een onderdeel van de stad door verbindingen aan te gaan tussen onderwijs en samenleving. De gemeente heeft hierin een stimulerende rol. We onderzoeken de mogelijkheid om hoger onderwijs te faciliteren in Lelystad om hiermee een completer onderwijsaanbod te bieden en de aantrekkelijkheid van de stad te vergroten. Mocht een volwaardige hogeschool geen realistische optie zijn, dan onderzoeken we hoe we de samenwerking met hogescholen in de regio kunnen intensiveren, bijvoorbeeld door een (deel)opleiding aan te bieden vanuit Lelystad. We zorgen voor onze jongeren door stageplekken te bieden bij de gemeente en aanverwante organisaties en door afgestudeerden te ondersteunen bij de overgang naar werk. Zo bestrijden we de jeugdwerkloosheid en bevorderen we arbeidsparticipatie. We maken hierbij duidelijke afspraken om stagediscriminatie te voorkomen, door bijvoorbeeld anoniem solliciteren de norm te maken.

Het passend onderwijs zorgt voor extra uitdagingen. GroenLinks Lelystad wil kleinere klassen waar voldoende en gespecialiseerde kennis is, zodat iedereen kan meedoen. In Lelystad verdient hierin ook het onderwijs aan kinderen die buiten de ‘norm’ vallen aandacht. Dat wil zeggen aandacht voor meer- en hoogbegaafde kinderen en voor kinderen met leermoeilijkheden zoals bijvoorbeeld dyslexie. Voor deze laatste groep wil GroenLinks met name de norm verruimen om in aanmerking te kunnen komen voor vergoede dyslexietest en dyslexiezorg. Door het vergroten van de aandacht en het verruimen van de kaders voor specifieke zorg wil GroenLinks bereiken dat scholen beter toegerust worden om onderwijs te geven aan deze groepen kinderen.

Er zijn, ook in Lelystad, nog te veel mensen die in armoede of net boven de armoedegrens leven. GroenLinks Lelystad wil deze armoedecijfers omlaag brengen door mensen actief te helpen zelfvoorzienend te worden.

Uit onderzoek uit 2015 blijkt dat de gemeente Amsterdam minstens 35 regelingen voor mensen in armoede heeft en dat 51% van de ondervraagde minima geen enkele van deze regelingen kan noemen. GroenLinks Lelystad wil dat eenzelfde onderzoek in Lelystad wordt uitgevoerd, zodat we de dienstverlening richting minima kunnen verbeteren. Armoedegelden moeten terechtkomen in de portemonnee van de arme inwoners, zodat zij in staat zijn kansen te grijpen, belemmeringen weg te nemen en zo uit armoede weg te komen. Kinderen in armoede hebben hierin de hoogste prioriteit. De overerving van economische achterstand moet zo snel mogelijk teniet worden gedaan.

We bestrijden deze energie-armoede door arme huishoudens te ondersteunen met energiebesparende maatregelen door hen bijvoorbeeld te ondersteunen met
duurzaamheidsleningen.

Schuldhulpverleningsinstanties moeten altijd hun werk kunnen doen en schulden moeten zo vroeg mogelijk worden aangepakt. GroenLinks Lelystad maakt zich dan ook hard voor het overnemen van schulden door de gemeente, uitgaande van 10% inning door schuldeisers. Een meer collectieve benadering van schulden kan uitvoeringskosten besparen.

In Nederland heeft een op de tien meisjes of vrouwen soms geen geld voor menstruatieproducten. Met alle gevolgen van dien voor onder meer hun welzijn en
onderwijsprestaties. We pakken menstruatie-armoede aan door menstruatieproducten gratis beschikbaar te maken op middelbare scholen, het MBO en bij gemeentelijke instanties.

GroenLinks wil landelijk stapsgewijs - binnen acht jaar- het basisinkomen invoeren voor iedereen. Wat GroenLinks Lelystad betreft kan Lelystad als oefenplaats dienen. Hiervoor moet het fiscale stelsel zo worden aangepast dat mensen met inkomens rond het minimum er flink op vooruitgaan en de middeninkomens erop vooruitgaan. GroenLinks wil een sociaaleconomisch beleid dat vanuit vertrouwen werkt. Daarom willen we naar een meer sociaal ingegeven, regelvrije bijstand, waarin bijstandsgerechtigden tot €500 per maand mogen bijverdienen en per jaar €1200 aan giften mogen ontvangen zonder dat dit gevolgen heeft voor hun bijstandsuitkering. Plannen om mensen te laten deelnemen aan de samenleving moeten worden gemaakt met, en niet alleen over, de betreffende personen.